Namik Mane
VEZËT E PËLLUMBAVE
Tregim
(Kushtuar mikut tim, Shefki Hysës)
Po ju tregoj ashtu si më ka ndodhur, pa stisje, pa trillime, po ju rrëfehem për vullnetin tim të lëkundur, për atë paqartësi mendimesh që më lëviznin brenda trurit, për atë mëdyshje për t’u rregulluar…
I kisha mbushur dy vjet si refugjat në Itali, por prapë nuk po më zinte vendi: Në fillim u vendosa në Leçe, më pas në Frosinone pranë Romës, por pa mbushur gjashtë muaj u gjenda në Kampofeliçe të Palermos. Më pas shkova në Torino, Milano dhe së fundi u gjenda në Ravena. Ky qytet bregdetar diç më afroi me qytetin tim të lindjes, Durrësin, ndaj i thashë vetes: Më duket se e gjeta vendin… Nga gjuha italiane nuk më kishte mbetur në mendje asgjë. Ndofta ato lëvizjet e shumta, ato dialektet Jug e Veri m’i përzienin fjalët dhe unë humbja sigurinë e të folurit, ose ndofta, ai ndryshim pronarësh, ata njerëz të ndryshëm dhe punëra të ndryshme më kishin lëkundur sigurinë e të folurit.
Pronari im ishte një burrë i mbajtur. Kur shkova në Ravena, ai sapo kishte festuar 75 vjetorin e lindjes. E shoqja dukej sikur ishte e një moshe me të. Ata jetonin mes fushave në Lido Adriano, 5-6 kilometra larg Ravenës, në një shtëpi tip kështjelle me dritare të vogla si frëgji. Pronari zgjohej herët në mëngjes. Unë flija në një barangë disa metra larg shtëpisë, por ajo shpejt u kthye në një dhomë komode për mua. Për çudi unë e pronari u miqësuam shpejt me njëri–tjetrin. Punët e mia qenë të ndryshme: herë prashisja me shat të mbjellat pranë shtëpisë, herë i hipja traktorit të vogël dhe futesha në rreshtat e hardhive, bëja krasitje, spërkatja me helme, herë me një motokorrëse korrja bar, bëja mure, suvatime, lyeja me gëlqere, ndërroja abazhure, riparoja rubineta, lavamane. Të thuash, unë isha mjeshtri i të gjithave. Në pak muaj nisa të flas rrjedhshëm me ta. Çdo të shtunë të javës vinin dy vajzat e Xhorxhos (kështu quhej pronari) me fëmijët dhe burrat e tyre. Ata e vlerësonin punën time dhe shprehnin habi për aftësitë e mia. Vajzat më patën besuar prindërit e tyre.
Unë ndonjëherë ngrihesha dhe natën. Më dukej se në ato fusha, në ato shtëpi kështjella larg njëra-tjetrës, do behnin kalorës me parzmore dhe ushta dhe do sulmonin papritur, ndaj më duhej të kalitja veten, të isha i gatshëm për t’i mbrojtur ata. I them të gjitha këto, për ju lexues, se dua t’ju rrënjos bindjen se i besuari i vetëm isha unë.
Por jo gjithçka ma kishte besuar mua Xhorxhua. Hobin e tij e kishte ruajtur për vete: Ai ishte një koleksionist pasionant pëllumbash. Në oborrin e tij, nga mëngjesi në mbrëmje guisnin dhe vallëzonin dhjetëra këmbëlesh, kaçalytë, hundëderra. Xhorxhua hapte krahët dhe pëllumbat e mbulonin të tërin. Unë shihja me etje, pa folur dhe humbja në një mori kujtimesh. Nuk po shtoj asgjë. Unë kam qenë një nga rritësit dhe ndjellësit më me zë të qytetit tim, por asnjëherë nuk kisha folur me Xhorxhon për këtë se më dukej se do t’i merrja një pjesë kënaqësie.
Një ditë, ndërsa korrja barin e rritur të oborrit, nuk di si më erdhi, por nisa të gugas kaq ngrohtë dhe ëmbël sa nga supet e Xhorxhos nisën të lëviznin pëllumbat. Herë merrnin drejtimin nga unë, herë kheheshin prapë tek ai. Vazhdoja e vazhdoja guitjet dhe ata dreqër pëllumba e pëllumbesha u larguan nga supet e Xhorxhos dhe erdhën të gjithë tek unë. Ç’të bëja?!... E ndeza prapë motokorrësen dhe nisa nga puna...
Mëngjesin e nesërm edhe më e ëmbël m’u dha përshëndetja e Xhorxhos. Mbas atij çasti ne e shtuam edhe më shumë miqësinë. Në orët e lira flisnim gjerë e gjatë për kaçalytët, këmbëleshët e hundëderrat. I tregoja për bëmat e Timit, Skënderit e Bimit. I tregoja se si një herë kisha qepur gjoksin e çarë të një pëllumbi, i tregoja për pasionin tim, tërheqjen e pëllumbave, i flisja për fëmijërinë time, si i mbaja pëllumbat në gji dhe kur shikoja një shtëpi që kishte grumbull pëllumbash lëshoja pëllumbat tërheqës.
Një ditë, ndërsa unë flisja, Xhorxhua m’u kthye:
- A mund të tërheqësh pëllumbat e Aldos dhe Xhinos?
- Po, - thashë dhe zura ta sqaroja se duhej të kihej kujdes i madh për pëllumbat e tërhequr, duhej një aftësi e madhe për t’i ruajtur se të iknin.
Xhorxhua më tha:
- Ti bëj tënden, pjesa tjetër më takon mua.
Një ditë mora një çift hundëderrash dhe i lëshova në tufat e tyre. Duhet të dini: nuk është vjedhje tërheqja e pëllumbave, siç nuk quhet vjedhje, kur vjedh libra... Është një sport me kënaqësi të veçantë...
Me këtë sport vazhduam e vazhduam… Në rrethinat e Ravenës nisën të boshatisen kafazet. Pronarët e shqetësuar nisën t’u prisnin krahët pëllumbave…
Një ditë Xhorxhua më kërkoi t’i sillja një tufë pëllumbash nga Shqipëria dhe unë, pa u vonuar, ia plotësova dëshirën. Në fillim ne u premë krahët që çifti të mësohej me vendin, u bëmë edhe trajtim të veçantë në ushqim. Muajt e para pëllumbat guisnin dhe fluturonin gëzueshëm rreth nesh, largoheshin dhe ktheheshin njëherësh me tufën, por papritmas një ditë nuk u kthyen.
U shqetësova. Ata ishin pëllumbat e mi, ndaj nisa kërkimin... Mendova se pëllumbrritësit e tjerë po na kthenin kusurin, unë dhe Xhorxhua ua kishim borxh këtë. Kërkova e kërkova sa m’u sos durimi, por asnjë shenjë...
Së fundi, u nisa për në Durrës... I gjeta në kafazet e Bimit... Ata m’u ulën mbi sup, filluan të më guisnin sikur diçka donin të më thoshnin. Unë e kuptoja gjuhën e tyre, por nuk u përgjigja. Mbajta një qëndrim inatçor. Ishin çifti që i patëm ushqyer unë dhe Xhorxua. Më dukeshin si njerëz që nuk na kishin respektuar, si njerëz mosmirënjohës. Si të justifikohesha tek Xhorxhua?!...
Mes këtij shqetësimi, më lindi një ide interesante; mora një kaçile të vogël, e mbusha me pambuk, shkova te kafazët e Bimit, i vura syrin një çifti të bukur, mora dy kokrra vezë dhe me kujdes i futa në kaçile. Pa u vonuar, i hipa avionit për në Rimini dhe për disa orë u gjenda në Lido Adriano.
Me Xhorxhon nuk folëm shumë. Nuk thamë asgjë për pëllumbat e humbur. I tregova kaçilen me vezë. Kaq duhej dhe ai më kuptoi.
Më buzëqeshi dhe foli:
- Kështu, po. Nuk kanë për të ikur më...
Vezët i futëm në kafazin e një çifti tjetër. Mbas 18 ditësh dolën një çift zogjsh me ca pendë të shndritshme sikur të ishin dy zogj palloi. Xhorxhua ishte kënaqur jashtë mase dhe herë pas here më fliste mua me ngasje, ndjehej sikur kishte triumfuar...
Kaluan muaj. Një ditë e gjetëm të boshatisur kafazin e tyre. Unë dhe Xhorxhua vështruam njëri-tjetrin. Nuk dija ç’të thosha dhe në mënyrë të pavetëdijshme bëra ca veprime të pakontrolluara. Shkova tek baranga ime dhe mora aparatin fotografik që e mbaj akoma. Nisa të fotografoj kafazet e pëllumbave, shtëpinë, oborrin, traktorin, motokorrësen, hardhinë dhe gjithçka tjetër. Mundohesha të mos harroja asgjë. Më kishte hipur një dëshirë për të mbledhur kujtimet, pa harruar asgjë, dhe nën nxitjen e këtij impresioni, i thashë Xhorxhos se me avionin e parë do të nisesha për në Shqipëri...
Me të mbërritur në Durrës, shkova të takoja Bimin, rritësin e famshëm të pëllumbave. Doja të verifikoja faktin e zhdukjes së çiftit të lindur e të rritur në Itali...
Sipër meje nisën vallëzimin, guisnin e guisnin, zunë të më godisnin me sqep dy pëllumba me pendë palloi. Ishte po ai çift, pëllumbat që më kishin humbur në Itali... Dy pëllumba të lindur prej vezëve të ngrohura në Lido Adriano të Ravenës, të ushqyer e të rritur po aty...
Pëllumbat lodronin e lodronin me mua si të ishin dy qenie të vogla njerëzore, si të donin të më kërkonin ndjesë që më kishin braktisur aq papritur aty në dheun e huaj... Guisnin e guisnin sikur donin të më shfajësoheshin që t’i falja për hatër të Durrësit, vendlindjes së të parëve të tyre...
Në çast i mirëkuptova dhe buzëqesha. E mora mesazhin. Si prej dy pëllumbave postierë...
I telefonova Xhorxhos. E ftova që të vinte në Shqipëri. E binda që të vinte. Ne ishim bërë miq prej kohësh dhe ai duhet ta njihte atdheun tim...
Dhe Xhorxhua erdhi... Dhe u mirëkuptuam pa fjalë për atë largim të papritur...
Sot unë kam një biznes të vogël në Durrës... Ne e ruajmë miqësinë, në gëzime e hidhërime i jemi pranë njëri-tjetrit... Secili në atdheun e vet...
Monday, February 22, 2010
Tuesday, July 21, 2009
Tuesday, March 3, 2009
Ç’është Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri”?!
Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” (Komuniteti Kulturor i Çamërisë) është një OJQ shqiptare, me qendër në Tiranë, e themeluar nga një grup gazetarësh, shkrimtarësh, artistësh e intelektualësh, miq e dashamirë të poetit, prozatorit dhe publicistit të shquar disident Bilal Xhaferri, e cila synon madhështimin e kësaj figure të nëpërkëmbur e të flakur në harresë prej ish diktaturës komuniste dhe lartësimin e vlerave të kulturës sonë kombëtare përballë vlerave të qytetërimeve të përparuara botërore, veçanërisht ato të Çamërisë martire.
Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” është themeluar në vitin 1993 dhe e miratuar ligjërisht më 1994 si institucion kulturor i specializuar shumëfunksional në vazhdën e zgjerimit të veprimtarisë së shtëpisë botuese “Bilal Xhaferri”, e cila ishte krijuar që në vitin 1991 prej shkrimtarit Shefki Hysa, si një nga entet e para botuese të periudhës postkomuniste me synim për të përzgjedhur e publikuar vlerat më të spikatura të letërsisë botërore, të letërsisë disidente shqiptare dhe të krijimtarisë së talenteve të reja që janë të rrezikuara të humbasin në kushtet e vështira të ekonomisë së tregut.
Bumi i botimeve të kësaj shtëpie botuese si dhe jehona e madhe e veprimtarisë së saj në ato vite, krijoi idenë se duhej themeluar një institucion me hapësira e fushëveprim ligjor më të mëdha se ato të një enti të thjeshtë botues. Pra, dilte si domosdoshmëri krijimi i një organizmi kulturor shumëfunksional më dinjitar, një organizatë jofitimprurëse që të përfshinte edhe fushën e botimeve dhe njëkohësisht të kishte mundësitë e bashkëveprimit me institucione qeveritare e joqeveritare në të gjitha këndvështrimet e jetës, brenda dhe jashtë vendit…
Një grup veprimtarësh çamë së bashku me miqtë e tyre në krahina të ndryshme të Shqipërisë dhe në Diasporë, diskutuan gjatë me intelektualët më të mirë të Komunitetit Kulturor të Çamërisë dhe në bashkëpunim me shumë e shumë shkrimtarë, artistë e intelektualë të tjerë shqiptarë, miq e dashamirë të Bilal Xhaferrit e të Çështjes Çame, vendosëm të krijonin një shoqatë kulturore, që të kishte përveç shtëpisë botuese, edhe shtypin e saj. Pra, duhej të krijonin një organizatë jo qeveritare si Lidhja Çame që kishte krijuar Bilal Xhaferri në Çikago, SHBA apo diçka të përafërt me shoqatën “Çamëria”, por që të prirej më shumë drejt kulturës çame, sesa t’i kushtohej politikës.
Si rezultat i bashkëpunimit gjatë viteve 1993 e 1994 u themelua dhe forcua Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri”, si institucion i specializuar që do ta zgjeronte veprimtarinë kulturore tej kufijve të Shqipërisë, në Kosovë e Maqedoni e gjer në SHBA për të bashkërenduar punën me Lidhjen Çame, Lidhjen Kosovare, Lidhjen Demokratike të Malit të Zi, Lidhjen e Shqiptarëve të Maqedonisë e me shumë organizata të tjera që vepronin në kontinentin amerikan. Shoqata do të ishte një zë i fuqishëm për mbështetjen e problemit çam dhe për zgjidhjen e tij në rrugë diplomatike... Pra, këtyre nismëtarëve u duhej të bëheshin nga pak diplomatë, si gjithë shkrimtarët e artistët që vetvetiu marrin rolin e ambasadorëve të kulturës së vendit të tyre… Donin s’donin, do të bëheshin misionarë të kulturës shqiptare, diplomatë të saj…
Po cilët ishin disa prej miqve që u bashkuan në tryezën e kësaj shoqate dhe që e ndihmuan me zemër shqiptari idealin çam?!… Midis tyre u shquan edhe intelektualë të mirënjohur si: Namik Mane, Pandeli Koçi, Pjetër Arbnori, Dritëro Agolli, Ismail Kadare, Ballkiz Halili, Dhori Karaj, Faik Teodori, Fatos M. Rrapaj, Hektor Sejko, Hekuran Halili, Namik Selmani, Martin Mato, Minella Kureta, Sokol Jakova, Vath Koreshi, Axhem Çapo, Balil Proda, Bujar Shurdhi, Qani Biraçi, Xhemil Lato e sa e sa të tjerë, jo vetëm çamë…
Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” shumë shpejt u shtri jo vetëm në zonat e komunitetit çam, por edhe në rrethet kryesore të Shqipërisë, kudo që ndodheshin miqtë e veprës e të idealit të Bilal Xhaferrit… Krijoi marrëdhënie shumë të mira me strukturat e shtetit shqiptar, me politikanë të të gjithë spektrit politik, me të pozitës e opozitës, me më të vjetrit e më të rinjtë si: Pjetër Arbnori, Sali Berisha, Ibrahim Rugova e Fatos Nano, Aleksandër Meksi, Servet Pëllumbi e Skënder Gjinushi, Sabri Godo, Fatmir Mediu, Namik Dokle e Arian Madhi, Edi Rama, Hashim Thaçi, Gramoz Ruçi, Bamir Topi, Besnik Mustafaj e Neritan Ceka, Petro Koçi e Preç Zogaj, Ilir Meta, Pëllumb Xhufi e Sabri Hamiti, Makbule Çeço, Jozefina Topalli, Diana Çuli, Lajla Pernaska, Valentina Leskaj, Mimi Kodheli, Majlinda Bregu e sa e sa të tjerë.
Lidhjet e kësaj shoqate u shtrinë dhe u forcuan edhe me ambasada si ajo amerikane, italiane, gjermane, turke etj., apo me personalitete të diplomacisë e kulturës botërore si Hillari Clinton e Doris Pack, Miranda Vickers e James Pettifer, Marko Panela e Callenback, Dr. Haim Reitan, Amir Gilad etj.
Një brez poetësh, gazetarësh, intelektualësh e politikanësht të rinj të talentuar si Agim Mero, Alma Ahmeti, Bianka Bilali, Dylbere Dika, Florian Bulica, Fllanxa Veshi, Kadri Aliu, Kostaq Myrtaj, Ismail Murtaj, Leonora Bilali, Mina Çaushi, Rudina Hasa, Yllka Sulku, Xhulia Xhekaj e sa e sa të tjerë më vonë e më vonë, do të bëheshin ndër vite armata e madhe e luftëtarëve të idealit çam që synonte kjo shoqatë…
Revista “Krahu i shqiponjës”, e themeluar prej Bilal Xhaferrit në SHBA u bë organi që pasqyroi dhe vazhdon të pasqyrojë tërë veprimtarinë e kësaj organizate atdhetare.
Pikësynimi i saj kryesor ishte dhe mbetet madhështimi i figurës së Bilal Xhaferrit dhe i vlerave të kulturës çame e asaj shqiptare përkrah vlerave më të mira botërore... Që të realizohej ky synim, u caktua objektivi më i afërt: Rikthimi i eshtrave të Bilal Xhaferrit në Shqipëri që u realizua më 6 maj 1995 me kontributin e shtetit shqiptar dhe të shkrimtarit Shefki Hysa, kryetar i kësaj shoqate…
Dhe filloi kështu një bashkëpunim i gjatë e lodhës me të gjitha organizmat qeveritare e joqeveritare, derisa u bë e mundur që eshtrat e Bilal Xhaferrit të vinin në atdhe e të preheshin në Sarandë dhe të arriheshin edhe shumë synime të tjera në dobi të kultures shqiptare dhe të zgjidhjes përfundimtare të problemit çam…
Marrë nga libri “Diplomacia e vetëmohimit”
e shkrimtarit Shefki Hysa,
Tiranë, 2008
Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” (Komuniteti Kulturor i Çamërisë) është një OJQ shqiptare, me qendër në Tiranë, e themeluar nga një grup gazetarësh, shkrimtarësh, artistësh e intelektualësh, miq e dashamirë të poetit, prozatorit dhe publicistit të shquar disident Bilal Xhaferri, e cila synon madhështimin e kësaj figure të nëpërkëmbur e të flakur në harresë prej ish diktaturës komuniste dhe lartësimin e vlerave të kulturës sonë kombëtare përballë vlerave të qytetërimeve të përparuara botërore, veçanërisht ato të Çamërisë martire.
Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” është themeluar në vitin 1993 dhe e miratuar ligjërisht më 1994 si institucion kulturor i specializuar shumëfunksional në vazhdën e zgjerimit të veprimtarisë së shtëpisë botuese “Bilal Xhaferri”, e cila ishte krijuar që në vitin 1991 prej shkrimtarit Shefki Hysa, si një nga entet e para botuese të periudhës postkomuniste me synim për të përzgjedhur e publikuar vlerat më të spikatura të letërsisë botërore, të letërsisë disidente shqiptare dhe të krijimtarisë së talenteve të reja që janë të rrezikuara të humbasin në kushtet e vështira të ekonomisë së tregut.
Bumi i botimeve të kësaj shtëpie botuese si dhe jehona e madhe e veprimtarisë së saj në ato vite, krijoi idenë se duhej themeluar një institucion me hapësira e fushëveprim ligjor më të mëdha se ato të një enti të thjeshtë botues. Pra, dilte si domosdoshmëri krijimi i një organizmi kulturor shumëfunksional më dinjitar, një organizatë jofitimprurëse që të përfshinte edhe fushën e botimeve dhe njëkohësisht të kishte mundësitë e bashkëveprimit me institucione qeveritare e joqeveritare në të gjitha këndvështrimet e jetës, brenda dhe jashtë vendit…
Një grup veprimtarësh çamë së bashku me miqtë e tyre në krahina të ndryshme të Shqipërisë dhe në Diasporë, diskutuan gjatë me intelektualët më të mirë të Komunitetit Kulturor të Çamërisë dhe në bashkëpunim me shumë e shumë shkrimtarë, artistë e intelektualë të tjerë shqiptarë, miq e dashamirë të Bilal Xhaferrit e të Çështjes Çame, vendosëm të krijonin një shoqatë kulturore, që të kishte përveç shtëpisë botuese, edhe shtypin e saj. Pra, duhej të krijonin një organizatë jo qeveritare si Lidhja Çame që kishte krijuar Bilal Xhaferri në Çikago, SHBA apo diçka të përafërt me shoqatën “Çamëria”, por që të prirej më shumë drejt kulturës çame, sesa t’i kushtohej politikës.
Si rezultat i bashkëpunimit gjatë viteve 1993 e 1994 u themelua dhe forcua Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri”, si institucion i specializuar që do ta zgjeronte veprimtarinë kulturore tej kufijve të Shqipërisë, në Kosovë e Maqedoni e gjer në SHBA për të bashkërenduar punën me Lidhjen Çame, Lidhjen Kosovare, Lidhjen Demokratike të Malit të Zi, Lidhjen e Shqiptarëve të Maqedonisë e me shumë organizata të tjera që vepronin në kontinentin amerikan. Shoqata do të ishte një zë i fuqishëm për mbështetjen e problemit çam dhe për zgjidhjen e tij në rrugë diplomatike... Pra, këtyre nismëtarëve u duhej të bëheshin nga pak diplomatë, si gjithë shkrimtarët e artistët që vetvetiu marrin rolin e ambasadorëve të kulturës së vendit të tyre… Donin s’donin, do të bëheshin misionarë të kulturës shqiptare, diplomatë të saj…
Po cilët ishin disa prej miqve që u bashkuan në tryezën e kësaj shoqate dhe që e ndihmuan me zemër shqiptari idealin çam?!… Midis tyre u shquan edhe intelektualë të mirënjohur si: Namik Mane, Pandeli Koçi, Pjetër Arbnori, Dritëro Agolli, Ismail Kadare, Ballkiz Halili, Dhori Karaj, Faik Teodori, Fatos M. Rrapaj, Hektor Sejko, Hekuran Halili, Namik Selmani, Martin Mato, Minella Kureta, Sokol Jakova, Vath Koreshi, Axhem Çapo, Balil Proda, Bujar Shurdhi, Qani Biraçi, Xhemil Lato e sa e sa të tjerë, jo vetëm çamë…
Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” shumë shpejt u shtri jo vetëm në zonat e komunitetit çam, por edhe në rrethet kryesore të Shqipërisë, kudo që ndodheshin miqtë e veprës e të idealit të Bilal Xhaferrit… Krijoi marrëdhënie shumë të mira me strukturat e shtetit shqiptar, me politikanë të të gjithë spektrit politik, me të pozitës e opozitës, me më të vjetrit e më të rinjtë si: Pjetër Arbnori, Sali Berisha, Ibrahim Rugova e Fatos Nano, Aleksandër Meksi, Servet Pëllumbi e Skënder Gjinushi, Sabri Godo, Fatmir Mediu, Namik Dokle e Arian Madhi, Edi Rama, Hashim Thaçi, Gramoz Ruçi, Bamir Topi, Besnik Mustafaj e Neritan Ceka, Petro Koçi e Preç Zogaj, Ilir Meta, Pëllumb Xhufi e Sabri Hamiti, Makbule Çeço, Jozefina Topalli, Diana Çuli, Lajla Pernaska, Valentina Leskaj, Mimi Kodheli, Majlinda Bregu e sa e sa të tjerë.
Lidhjet e kësaj shoqate u shtrinë dhe u forcuan edhe me ambasada si ajo amerikane, italiane, gjermane, turke etj., apo me personalitete të diplomacisë e kulturës botërore si Hillari Clinton e Doris Pack, Miranda Vickers e James Pettifer, Marko Panela e Callenback, Dr. Haim Reitan, Amir Gilad etj.
Një brez poetësh, gazetarësh, intelektualësh e politikanësht të rinj të talentuar si Agim Mero, Alma Ahmeti, Bianka Bilali, Dylbere Dika, Florian Bulica, Fllanxa Veshi, Kadri Aliu, Kostaq Myrtaj, Ismail Murtaj, Leonora Bilali, Mina Çaushi, Rudina Hasa, Yllka Sulku, Xhulia Xhekaj e sa e sa të tjerë më vonë e më vonë, do të bëheshin ndër vite armata e madhe e luftëtarëve të idealit çam që synonte kjo shoqatë…
Revista “Krahu i shqiponjës”, e themeluar prej Bilal Xhaferrit në SHBA u bë organi që pasqyroi dhe vazhdon të pasqyrojë tërë veprimtarinë e kësaj organizate atdhetare.
Pikësynimi i saj kryesor ishte dhe mbetet madhështimi i figurës së Bilal Xhaferrit dhe i vlerave të kulturës çame e asaj shqiptare përkrah vlerave më të mira botërore... Që të realizohej ky synim, u caktua objektivi më i afërt: Rikthimi i eshtrave të Bilal Xhaferrit në Shqipëri që u realizua më 6 maj 1995 me kontributin e shtetit shqiptar dhe të shkrimtarit Shefki Hysa, kryetar i kësaj shoqate…
Dhe filloi kështu një bashkëpunim i gjatë e lodhës me të gjitha organizmat qeveritare e joqeveritare, derisa u bë e mundur që eshtrat e Bilal Xhaferrit të vinin në atdhe e të preheshin në Sarandë dhe të arriheshin edhe shumë synime të tjera në dobi të kultures shqiptare dhe të zgjidhjes përfundimtare të problemit çam…
Marrë nga libri “Diplomacia e vetëmohimit”
e shkrimtarit Shefki Hysa,
Tiranë, 2008
Shtëpia botuese me emrin e Bilal Xhaferrit
Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri” është një nga entet e para botuese shqiptare të periudhës postkomuniste me synim për të përzgjedhur e publikuar vlerat më të spikatura të letërsisë botërore, të letërsisë disidente shqiptare dhe të krijimtarisë së talenteve të reja që janë të rrezikuara të humbasin në kushtet e vështira të ekonomisë së tregut.
Shtëpia botuese “Bilal Xhaferri” u krijua si rezultat i mendimit se kultura, arti, letërsia dhe figurat që i përfaqësojnë, me vlerat e tyre, janë ambasadorët dhe diplomatët më bindës e më rezultativë për paraqitjen dinjitoze të një kombi përballë kombeve të tjera të qytetëruara. Më 27 janar 1992 doli leja nga Ministria e Kulturës për themelimin e këtij enti botues. Ministër aso kohe ishte shkrimtari Vath Koreshi, një ndër përkrahësit e nxitësit e fillimeve letrare të talentit Bilal Xhaferri. Vathi e firmosi gjithë entuziazëm lejen për veprimtari botuese dhe premtoi se do të jepte vazhdimisht përkrahjen e tij dhe të shumë prej miqve të Bilalit.
Atëherë ishte një periudhë kur vepra e Bilal Xhaferrit ishte e harruar. Vlerat e tij ishin të mohura prej ish-diktaturës komuniste. Ishte detyrë e intelektualëve çamë si Shefki Hysa që të përpiqeshin për lartësimin e veprës së Bilalit dhe të thesareve të folklorit dhe kulturës çame, vlera të mëdha të nëpërkëmbura që ende nuk i njihte publiku shqiptar. Nëpërmjet figurës së Bilal Xhaferrit, talent i jashtëzakonshëm që kishte shkëlqyer si një yll në horizontin e letërisë shqiptare në vitet ‘60 dhe që ishte shuar befas prej goditjes fatale që mori prej ish-diktaturës komuniste, mund të shpaloseshin para shqiptarëve dhe botës së qytetëruar, perlat e mrekullueshme të eposit popullor çam. Duke njohur këto vlera të mahnitshme të Çamërisë, shqiptarët dhe tërë dashamirët e huaj do të zgjonin interesimin dhe do të dashuroheshin pas çështjes çame, si pas një institucioni besimi të rrallë e të shenjtë që u përkiste edhe atyre.
Shtëpia botuese “Bilal Xhaferri” në sajë të aftësive, përkushtimit të madh dhe lidhjeve të shumta me politikën shqiptare e atë ndërkombëtare të shkrimtarit Shefki Hysa, u rrit shpejt dhe po përjetonte dita-ditës një bum botimesh të veprave të zgjedhura nga letërsia botërore, të librave të shkrimtarëve ish të përndjekur politikë si Pjetër Arbnori dhe veçanërisht të talenteve të reja.
Stafi i saj bënte të gjitha përpjekjet që djemtë dhe vajzat e reja plot talent, jo vetëm të
Komunitetit Çam, të gjenin vetveten në shtëpinë botuese “Bilal Xhaferri”, të afirmoheshin e të mos pësonin fatin e dikurshëm të Bilalit, në periudhën e vështirë të tranzicionit të egër kapitalist që po përjetonte Shqipëria. Në vitet e para të periudhës postkomuniste ishte e vështirë të gjeje mjete monetare për botime librash dhe talentet e reja shihnin një strehë ëndrrash tek ky ent botues, pjesë përbërëse e institucionit Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri”…
Në vitin 1993 u arrit të botohej edhe romani “Krastakraus” i Bilal Xhaferrit. Ishte një nga veprat më të realizuara artistikisht me temën dhe problematikën e etnisë shqiptare aq të parapëlqyer prej këtij autori. Botimi u mundësua edhe me ndihmën e intelektuales çame Ballkiz Halili, e cila e kishte ruajtur të fshehur për vite me radhë një kopje të daktilografuar të këtij romani. Ky botim ishte një sukses i madh e i papritur . Më në fund po i paraqitej një vepër nga më dinjitozet opinionit shqiptar, jo thjesht figura e Bilalit, shkrimtarit disident të kacafytur dhëmbë për dhëmbë me ish-regjimin diktatorial shqiptar.
Numri i botimeve u rrit nga viti në vit dhe Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri” luajti një rol të madh për kombëtarizimin e ndërkombëtarizimin e problemit çam tashmë në prag të zgjidhjes.
Ja disa nga botimet më të spikatura të këtij institucioni me vlera kombëtare:
“Dashuri fatale”, romancë (1992), Alfred de Musset.
“Dashuri e përgjakur (Përtej largësive)”, romancë (1992), Bilal Xhaferri
“Lavirja e denjë për respekt”, novela (1992), Jean Paul Sartre
“Kur dynden vikingët”, novelë (1992), Pjetër Arbnori
“Krisja e zemrës”, poezi (1992), Gjin Progni
“Turtullesha dhe djalli”, tregime (1992), Shefki Hysa
“Krastakraus (Ra Berati)”, roman (1993), Bilal Xhaferri
“Mos ma kujto vdekjen”, poezi (1993), Rudina Hasa
“Rebel”, poezi (1993), Shpëtim Roqi
“Nata e qiparisave të huaj”, ese (1994), Artur Spanjolli
“Bukuroshja me hijen”, romancë (1994), Pjetër Arbnori
“Robër të paqes”, roman (1994), Shefki Hysa
“Engjëll mëkatar”, poezi (1994), Mirela Rapi
“Dosjet e gjalla”, publicistikë (1995), Agim Musta
“Pjergulla e lotëve”, poezi (1995), Namik Mane
“Kali i përmallimit”, poezi (1996), Arshin Rexha
“Yjet e ëndrrave”, poezi (1996), Etleva Shahini,
“Vorbulla”, roman (1997), Pjetër Arbnori
“Parajsa e mallkuar”, roman (1997), Shefki Hysa
“Parajsa e shitur”, poezi (2002), Dylbere Dika
“Dhe dita vdes”, tregime (2003), Dylbere Dika
“Klithmë shpirti”, poezi (2004), Liri Hidërshaj
“Aromë Çamërie”, tregime (2004), Shefki Hysa
“Mrekullitë e rreme”, tregime (2005), Shefki Hysa
“Mëkim shpirtëror”, novelë (2005), Liri Hidërshaj
“Për pak lumturi”, poezi (2006), Venka Capa
“Rrëfimi”, novelë (2006), Liri Hidërshaj
“Dialog për paqen e pamundur”, publicistikë (2006), Hysen Haxhiaj
“Pikëllim familjar”, poezi (2006), Mina Çaushi
“Me putrat tona shetitëm botën”, roman (2007), Xhulia Xhekaj
“Dodona tempulli i lashtë i Shqipërisë”, artikuj studimorë (2007), Rasim Bebo
“Pendimi”, novelë (2007), Liri Hidërshaj
“Lotët e trëndafilit”, poezi (2008), Kostaq Myrtaj etj.,etj.
Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri” është një nga entet e para botuese shqiptare të periudhës postkomuniste me synim për të përzgjedhur e publikuar vlerat më të spikatura të letërsisë botërore, të letërsisë disidente shqiptare dhe të krijimtarisë së talenteve të reja që janë të rrezikuara të humbasin në kushtet e vështira të ekonomisë së tregut.
Shtëpia botuese “Bilal Xhaferri” u krijua si rezultat i mendimit se kultura, arti, letërsia dhe figurat që i përfaqësojnë, me vlerat e tyre, janë ambasadorët dhe diplomatët më bindës e më rezultativë për paraqitjen dinjitoze të një kombi përballë kombeve të tjera të qytetëruara. Më 27 janar 1992 doli leja nga Ministria e Kulturës për themelimin e këtij enti botues. Ministër aso kohe ishte shkrimtari Vath Koreshi, një ndër përkrahësit e nxitësit e fillimeve letrare të talentit Bilal Xhaferri. Vathi e firmosi gjithë entuziazëm lejen për veprimtari botuese dhe premtoi se do të jepte vazhdimisht përkrahjen e tij dhe të shumë prej miqve të Bilalit.
Atëherë ishte një periudhë kur vepra e Bilal Xhaferrit ishte e harruar. Vlerat e tij ishin të mohura prej ish-diktaturës komuniste. Ishte detyrë e intelektualëve çamë si Shefki Hysa që të përpiqeshin për lartësimin e veprës së Bilalit dhe të thesareve të folklorit dhe kulturës çame, vlera të mëdha të nëpërkëmbura që ende nuk i njihte publiku shqiptar. Nëpërmjet figurës së Bilal Xhaferrit, talent i jashtëzakonshëm që kishte shkëlqyer si një yll në horizontin e letërisë shqiptare në vitet ‘60 dhe që ishte shuar befas prej goditjes fatale që mori prej ish-diktaturës komuniste, mund të shpaloseshin para shqiptarëve dhe botës së qytetëruar, perlat e mrekullueshme të eposit popullor çam. Duke njohur këto vlera të mahnitshme të Çamërisë, shqiptarët dhe tërë dashamirët e huaj do të zgjonin interesimin dhe do të dashuroheshin pas çështjes çame, si pas një institucioni besimi të rrallë e të shenjtë që u përkiste edhe atyre.
Shtëpia botuese “Bilal Xhaferri” në sajë të aftësive, përkushtimit të madh dhe lidhjeve të shumta me politikën shqiptare e atë ndërkombëtare të shkrimtarit Shefki Hysa, u rrit shpejt dhe po përjetonte dita-ditës një bum botimesh të veprave të zgjedhura nga letërsia botërore, të librave të shkrimtarëve ish të përndjekur politikë si Pjetër Arbnori dhe veçanërisht të talenteve të reja.
Stafi i saj bënte të gjitha përpjekjet që djemtë dhe vajzat e reja plot talent, jo vetëm të
Komunitetit Çam, të gjenin vetveten në shtëpinë botuese “Bilal Xhaferri”, të afirmoheshin e të mos pësonin fatin e dikurshëm të Bilalit, në periudhën e vështirë të tranzicionit të egër kapitalist që po përjetonte Shqipëria. Në vitet e para të periudhës postkomuniste ishte e vështirë të gjeje mjete monetare për botime librash dhe talentet e reja shihnin një strehë ëndrrash tek ky ent botues, pjesë përbërëse e institucionit Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri”…
Në vitin 1993 u arrit të botohej edhe romani “Krastakraus” i Bilal Xhaferrit. Ishte një nga veprat më të realizuara artistikisht me temën dhe problematikën e etnisë shqiptare aq të parapëlqyer prej këtij autori. Botimi u mundësua edhe me ndihmën e intelektuales çame Ballkiz Halili, e cila e kishte ruajtur të fshehur për vite me radhë një kopje të daktilografuar të këtij romani. Ky botim ishte një sukses i madh e i papritur . Më në fund po i paraqitej një vepër nga më dinjitozet opinionit shqiptar, jo thjesht figura e Bilalit, shkrimtarit disident të kacafytur dhëmbë për dhëmbë me ish-regjimin diktatorial shqiptar.
Numri i botimeve u rrit nga viti në vit dhe Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri” luajti një rol të madh për kombëtarizimin e ndërkombëtarizimin e problemit çam tashmë në prag të zgjidhjes.
Ja disa nga botimet më të spikatura të këtij institucioni me vlera kombëtare:
“Dashuri fatale”, romancë (1992), Alfred de Musset.
“Dashuri e përgjakur (Përtej largësive)”, romancë (1992), Bilal Xhaferri
“Lavirja e denjë për respekt”, novela (1992), Jean Paul Sartre
“Kur dynden vikingët”, novelë (1992), Pjetër Arbnori
“Krisja e zemrës”, poezi (1992), Gjin Progni
“Turtullesha dhe djalli”, tregime (1992), Shefki Hysa
“Krastakraus (Ra Berati)”, roman (1993), Bilal Xhaferri
“Mos ma kujto vdekjen”, poezi (1993), Rudina Hasa
“Rebel”, poezi (1993), Shpëtim Roqi
“Nata e qiparisave të huaj”, ese (1994), Artur Spanjolli
“Bukuroshja me hijen”, romancë (1994), Pjetër Arbnori
“Robër të paqes”, roman (1994), Shefki Hysa
“Engjëll mëkatar”, poezi (1994), Mirela Rapi
“Dosjet e gjalla”, publicistikë (1995), Agim Musta
“Pjergulla e lotëve”, poezi (1995), Namik Mane
“Kali i përmallimit”, poezi (1996), Arshin Rexha
“Yjet e ëndrrave”, poezi (1996), Etleva Shahini,
“Vorbulla”, roman (1997), Pjetër Arbnori
“Parajsa e mallkuar”, roman (1997), Shefki Hysa
“Parajsa e shitur”, poezi (2002), Dylbere Dika
“Dhe dita vdes”, tregime (2003), Dylbere Dika
“Klithmë shpirti”, poezi (2004), Liri Hidërshaj
“Aromë Çamërie”, tregime (2004), Shefki Hysa
“Mrekullitë e rreme”, tregime (2005), Shefki Hysa
“Mëkim shpirtëror”, novelë (2005), Liri Hidërshaj
“Për pak lumturi”, poezi (2006), Venka Capa
“Rrëfimi”, novelë (2006), Liri Hidërshaj
“Dialog për paqen e pamundur”, publicistikë (2006), Hysen Haxhiaj
“Pikëllim familjar”, poezi (2006), Mina Çaushi
“Me putrat tona shetitëm botën”, roman (2007), Xhulia Xhekaj
“Dodona tempulli i lashtë i Shqipërisë”, artikuj studimorë (2007), Rasim Bebo
“Pendimi”, novelë (2007), Liri Hidërshaj
“Lotët e trëndafilit”, poezi (2008), Kostaq Myrtaj etj.,etj.
Wednesday, April 23, 2008
Monday, March 3, 2008
Nga Namik Mane
ÇAMËRISË
Këtë natë të ftohtë shkurti, 1)
U ngarkova:
Plot me farëza lirie
Dhe u nisa për tek ty,
Që të mbjell në tokën tënde,
Këto farëza, Çamëri.
Nga Kosova fishekzjarret
Dritë, ditë, ma bëjnë rrugën,
Ndaj dhe unë nuk njoh pengesa,
Shpejt e shpejt, po vij tek ty,
Moj dhimbshuria ime,
E pathinjura, Çamëri.
Më djeg gjoksi prej shumë vitesh
Nga një mall që s’ka përmasa…
Dhe në u thafshin oqeanet
Se nxëjnë dot këtë mallin tim,
Vetëm ti mund ta mbash brenda,
Në gjoksin tënd, moj Çamëri.
Hapi krahët, prite birin,
Po të vjen…
Do shkëmbejmë ne të dy,
Fjalë bese, këtë mbrëmje:
Do t’i mbush unë gjithë kullotat,
Plot e plot, me klumushtore,
Se të pjellat, do i kemi,
Shumë të mbara këtë vit,
Dil, moj Çamëri, më prit!
1). 17 shkurt 2008, dita e Pavarësisë së Kosovës.
ÇAMËRISË
Këtë natë të ftohtë shkurti, 1)
U ngarkova:
Plot me farëza lirie
Dhe u nisa për tek ty,
Që të mbjell në tokën tënde,
Këto farëza, Çamëri.
Nga Kosova fishekzjarret
Dritë, ditë, ma bëjnë rrugën,
Ndaj dhe unë nuk njoh pengesa,
Shpejt e shpejt, po vij tek ty,
Moj dhimbshuria ime,
E pathinjura, Çamëri.
Më djeg gjoksi prej shumë vitesh
Nga një mall që s’ka përmasa…
Dhe në u thafshin oqeanet
Se nxëjnë dot këtë mallin tim,
Vetëm ti mund ta mbash brenda,
Në gjoksin tënd, moj Çamëri.
Hapi krahët, prite birin,
Po të vjen…
Do shkëmbejmë ne të dy,
Fjalë bese, këtë mbrëmje:
Do t’i mbush unë gjithë kullotat,
Plot e plot, me klumushtore,
Se të pjellat, do i kemi,
Shumë të mbara këtë vit,
Dil, moj Çamëri, më prit!
1). 17 shkurt 2008, dita e Pavarësisë së Kosovës.
Saturday, March 1, 2008
I treti
Tregim
Kthehesha rrugës së ngushtë të vreshtës. Ishte një mëngjes i mjegullt, i freskët, i lagët në të hyrë të pranverës. Shpejtoja hapat në rrugën e butë dhe tërë bar. Mbrëmë isha tek një mik dhe doja të mbërrija sa më parë në fshatin tim, që të arrija orarin e punës. Keni ecur ndonjëherë në mjegull kur vështrimi nuk arrin më larg se hapi yt? Dëshira të shtohet që të shohësh më shumë.
Me të tilla ndjenja po çaja vreshtën. Mbrëmë, unë, miku im dhe një i tretë të thuash se e gdhimë duke bërë një bisedë të imponuar, me optimizëm të shtirur. Ecja duke kujtuar fjalët tona.
- Sivjet rrushin e kemi të mbarë. Krasitjen ia kemi bërë të mirë dhe me kohë, - tha miku im.
- Krasitja është stoli, - i thashë unë.
- Stoli!? - u habit ai dhe vazhdoi:
- E dini çfarë thonë hardhitë? Punimet e tjera le të m’i bëjë kushdo, por krasitjen dua të ma bëjë pronari im.
- Ç’përgjigjeje, - tha i treti. - Kot nuk punon Bilali në sektorin e vreshtave.
Edhe mua përgjigjeja e tij m’u duk e saktë, por meqë nuk doja ta lëshoja veten dhe meqënëse nuk po e koptoja mirë gjendjen, vazhdova:
- Ama në dimër, ato vreshtat e tua janë të zymta, pa jetë dhe ngjajnë si drurë të thatë, të gjymtuar.
- Të zymta, pa jetë! - ma ktheu miku im. - Për mua edhe në dimër, hardhitë janë si ushtarë të radhitur, që presin të japin frutin e tyre.
Ai mbas pak hapi dritaren që shihte nga kodrat e vreshtave dhe lëshoi një mori fjalësh të tjera.
- Sa herë hap dritaren, qoftë dhe në dimmer, më deh aroma e Moskatit dhe Perlës.
- Ç’përgjigje, ç’kënaqësi të dëgjojsh këtë debat poetësh! - hovi i treti.
Fliste duke shprehur kënaqësinë me lëvizje gjymtyrësh.
I treti për mua qe krejt i panjohur. Ai hyri në dhomën e mikut tim dy, tre hapa mbas meje. Bëmë një prezantim të thatë: Ai ishte agronomi i sektorit dhe kaq. Nuk kërkuam të dinim më shumë për njëri tjetrin. Ndofta i treti mund të dinte diçka më tepër për mua. Ndërhyrja e tij lajkatare m’u duk e neveritshme, ndaj për t’ju larguar debatit, heshta, nisa të mendoj për vete dhe për mikun tim. Kisha shkuar atje atë mbrëmje për të fjetur tek miku dhe për të lexuar një dramë të porsakrijuar. "Kodra e perlave" titullohej drama. Ajo merrte shkas nga një ngjarje reale: Në rrugë, pranë parcelave me varjetetin e rrushit Perla, një djalë qëllon me pëllëmbë një vajzë. Miku im bënte qilizëm aty pranë. Me të parë atë skenë vrapoi dhe i foli me egërsi djalit.
- Është gruaja ime, - ia kishte kthyer edhe tjetri me inat.
- Edhe gruan tënde nuk do të lë ta qëllosh! - iu pat hakërruar miku im.
Kështu nis drama: Dy të rinjtë ishin të sapomartuar. Rridhnin nga një familje e deklasuar dhe qenë të internuar në sektorin Hamalle. Kështu kishin të njëjtin fat si unë dhe miku im. Një jetë të rënduar dhe brenga, me skena dhe prapaskena të ndryshme.
"Eja trishtim, o prehri i ëmbël, që nuk më braktise kurrë, o strehë e qetësisë sime," pat shkruar në një vjershë para disa ditësh miku.
Dhe po të nesërmen e asaj dite pata shkruar unë:
"Plagë kemi duart, plagë kemi zemrat dhe nata ka fshehur në ferrin e saj gjithë ëndrrat."
Kështu, me krijime të tilla, ushqenim njëri tjetrin.
Po tani?! Ç’tjetërsim?! Sikur nuk ishim ne, por dy njerëz të tjerë, me zemra dhe vështrime të ndryshme dhe ç’broçkulla i servirnim njëri tjetrit.
"Sa here hap dritaren më deh aroma e Moskatit dhe Perlës." Sa larg realitetit! Përballë dhomës së mikut tim, në një haur punonte Andoni, këpucari i sektorit. Shallëra, lecka, çizme, këpucë të vjetra gjëndeshin në atë haurin e tij. Doemos, kurrë nuk mund t’i shpëtojë dot asaj grahme erëvjellëse.
Ecja nëpër mjegull. Kalova parcelën me rrushin e varjatetit Perla. Flisja me vete. I treti ishte futur mes nesh si pykë dhe unë s’dija ç’të bëja: Ta nxirrja nga dhoma me shkelma? Pashë orën. Ishte njëmëdhjetë e natës. Më mirë fli, i thashë vetes, sesa të krijosh situata të tilla. Me të menduar kështu, u ngrita, mora dy batanije dhe me një ton inatçor:
- Dua të flë, - ngrita zërin.
U shtriva në një minder, duke e larguar pak mikun. Ndofta i treti ka cipë dhe largohet, më erdhi në mëndje. I treti nuk bëri as më të voglën lëvizje.
Unë përsëri ngrita zërin:
- Bilal, kam porosi të veçantë, nga Skënderi, në mëngjes mos harro të më japësh belin amerikan, mjaft ke punuar me të. Tani, natën e mirë, ju po deshët gdhijeni, - shtova pa e fshehur inatin.
Ende pa mbaruar unë, u dëgjua një zë gruaje dhe dera u hap. Një afro tridhjetë vjeçare, një grua bjonde, e bukur, tepër e bukur, u fut në dhomë.
-Mirëmbrëma! – përshëndeti ëmbël ajo.
Unë u ngrita gjysmëtrupi, s’dija ç’qëndrim të mbaja, thashë ashtu, jo pa një lloj drithërime:
- Mirëmbrëma!
Po gruaja të thuash s’më vuri re fare dhe krenare, mospërfillëse për ne, iu drejtua të shoqit:
- Sonde, këtu do të flesh?! Këtu nuk ka edhe vend.
Mua, të them të drejtën, seç më ngjalli një lloj pezmi pavëmendja e asaj bukurosheje, që se nga kishte mbirë ashtu kryeneçe, gati e paarritshme si një xhinde nate.
- Jo, moj e mirë, - ia ktheu i treti. - A mund të ndahesh kaq lehtë nga kjo shoqëri poetësh?
Ai lëvizi nga vendi, iu afrua bjondes dhe, si me përkëdheli, mu pranë veshit të saj, diç foli.
Miku im, duke përfituar nga rasti, ktheu fytyrën nga unë dhe me fjalë buzësh:
- Është spiun! - më tha. - Ki kujdes!
Këto përsërisja me mendje, teksa ecja nëpër mjegull. Zbrita kodrën e Perlatit. Fshati im, Hamalle, dukej dhe zhdukej. Në sup mbaja belin amerikan, që do t’ia çoja tim vëllai. Me të kishte bërë qilizëm afro një muaj miku im. E ka dyzetë centimetër të gjatë metalin beli dhe, ai që ka bërë qilizëm me të, ia di mirë vlerat, mendoja.
Teksa vazhdoja të ecja nëpër mjegull më bëhej se më ndiqte herë hija e frikshme e të tretit dhe herë imazhi ëmbëlsisht i pashqitshëm i bjondes së mesnatës.
Namik Mane
Tregim
Kthehesha rrugës së ngushtë të vreshtës. Ishte një mëngjes i mjegullt, i freskët, i lagët në të hyrë të pranverës. Shpejtoja hapat në rrugën e butë dhe tërë bar. Mbrëmë isha tek një mik dhe doja të mbërrija sa më parë në fshatin tim, që të arrija orarin e punës. Keni ecur ndonjëherë në mjegull kur vështrimi nuk arrin më larg se hapi yt? Dëshira të shtohet që të shohësh më shumë.
Me të tilla ndjenja po çaja vreshtën. Mbrëmë, unë, miku im dhe një i tretë të thuash se e gdhimë duke bërë një bisedë të imponuar, me optimizëm të shtirur. Ecja duke kujtuar fjalët tona.
- Sivjet rrushin e kemi të mbarë. Krasitjen ia kemi bërë të mirë dhe me kohë, - tha miku im.
- Krasitja është stoli, - i thashë unë.
- Stoli!? - u habit ai dhe vazhdoi:
- E dini çfarë thonë hardhitë? Punimet e tjera le të m’i bëjë kushdo, por krasitjen dua të ma bëjë pronari im.
- Ç’përgjigjeje, - tha i treti. - Kot nuk punon Bilali në sektorin e vreshtave.
Edhe mua përgjigjeja e tij m’u duk e saktë, por meqë nuk doja ta lëshoja veten dhe meqënëse nuk po e koptoja mirë gjendjen, vazhdova:
- Ama në dimër, ato vreshtat e tua janë të zymta, pa jetë dhe ngjajnë si drurë të thatë, të gjymtuar.
- Të zymta, pa jetë! - ma ktheu miku im. - Për mua edhe në dimër, hardhitë janë si ushtarë të radhitur, që presin të japin frutin e tyre.
Ai mbas pak hapi dritaren që shihte nga kodrat e vreshtave dhe lëshoi një mori fjalësh të tjera.
- Sa herë hap dritaren, qoftë dhe në dimmer, më deh aroma e Moskatit dhe Perlës.
- Ç’përgjigje, ç’kënaqësi të dëgjojsh këtë debat poetësh! - hovi i treti.
Fliste duke shprehur kënaqësinë me lëvizje gjymtyrësh.
I treti për mua qe krejt i panjohur. Ai hyri në dhomën e mikut tim dy, tre hapa mbas meje. Bëmë një prezantim të thatë: Ai ishte agronomi i sektorit dhe kaq. Nuk kërkuam të dinim më shumë për njëri tjetrin. Ndofta i treti mund të dinte diçka më tepër për mua. Ndërhyrja e tij lajkatare m’u duk e neveritshme, ndaj për t’ju larguar debatit, heshta, nisa të mendoj për vete dhe për mikun tim. Kisha shkuar atje atë mbrëmje për të fjetur tek miku dhe për të lexuar një dramë të porsakrijuar. "Kodra e perlave" titullohej drama. Ajo merrte shkas nga një ngjarje reale: Në rrugë, pranë parcelave me varjetetin e rrushit Perla, një djalë qëllon me pëllëmbë një vajzë. Miku im bënte qilizëm aty pranë. Me të parë atë skenë vrapoi dhe i foli me egërsi djalit.
- Është gruaja ime, - ia kishte kthyer edhe tjetri me inat.
- Edhe gruan tënde nuk do të lë ta qëllosh! - iu pat hakërruar miku im.
Kështu nis drama: Dy të rinjtë ishin të sapomartuar. Rridhnin nga një familje e deklasuar dhe qenë të internuar në sektorin Hamalle. Kështu kishin të njëjtin fat si unë dhe miku im. Një jetë të rënduar dhe brenga, me skena dhe prapaskena të ndryshme.
"Eja trishtim, o prehri i ëmbël, që nuk më braktise kurrë, o strehë e qetësisë sime," pat shkruar në një vjershë para disa ditësh miku.
Dhe po të nesërmen e asaj dite pata shkruar unë:
"Plagë kemi duart, plagë kemi zemrat dhe nata ka fshehur në ferrin e saj gjithë ëndrrat."
Kështu, me krijime të tilla, ushqenim njëri tjetrin.
Po tani?! Ç’tjetërsim?! Sikur nuk ishim ne, por dy njerëz të tjerë, me zemra dhe vështrime të ndryshme dhe ç’broçkulla i servirnim njëri tjetrit.
"Sa here hap dritaren më deh aroma e Moskatit dhe Perlës." Sa larg realitetit! Përballë dhomës së mikut tim, në një haur punonte Andoni, këpucari i sektorit. Shallëra, lecka, çizme, këpucë të vjetra gjëndeshin në atë haurin e tij. Doemos, kurrë nuk mund t’i shpëtojë dot asaj grahme erëvjellëse.
Ecja nëpër mjegull. Kalova parcelën me rrushin e varjatetit Perla. Flisja me vete. I treti ishte futur mes nesh si pykë dhe unë s’dija ç’të bëja: Ta nxirrja nga dhoma me shkelma? Pashë orën. Ishte njëmëdhjetë e natës. Më mirë fli, i thashë vetes, sesa të krijosh situata të tilla. Me të menduar kështu, u ngrita, mora dy batanije dhe me një ton inatçor:
- Dua të flë, - ngrita zërin.
U shtriva në një minder, duke e larguar pak mikun. Ndofta i treti ka cipë dhe largohet, më erdhi në mëndje. I treti nuk bëri as më të voglën lëvizje.
Unë përsëri ngrita zërin:
- Bilal, kam porosi të veçantë, nga Skënderi, në mëngjes mos harro të më japësh belin amerikan, mjaft ke punuar me të. Tani, natën e mirë, ju po deshët gdhijeni, - shtova pa e fshehur inatin.
Ende pa mbaruar unë, u dëgjua një zë gruaje dhe dera u hap. Një afro tridhjetë vjeçare, një grua bjonde, e bukur, tepër e bukur, u fut në dhomë.
-Mirëmbrëma! – përshëndeti ëmbël ajo.
Unë u ngrita gjysmëtrupi, s’dija ç’qëndrim të mbaja, thashë ashtu, jo pa një lloj drithërime:
- Mirëmbrëma!
Po gruaja të thuash s’më vuri re fare dhe krenare, mospërfillëse për ne, iu drejtua të shoqit:
- Sonde, këtu do të flesh?! Këtu nuk ka edhe vend.
Mua, të them të drejtën, seç më ngjalli një lloj pezmi pavëmendja e asaj bukurosheje, që se nga kishte mbirë ashtu kryeneçe, gati e paarritshme si një xhinde nate.
- Jo, moj e mirë, - ia ktheu i treti. - A mund të ndahesh kaq lehtë nga kjo shoqëri poetësh?
Ai lëvizi nga vendi, iu afrua bjondes dhe, si me përkëdheli, mu pranë veshit të saj, diç foli.
Miku im, duke përfituar nga rasti, ktheu fytyrën nga unë dhe me fjalë buzësh:
- Është spiun! - më tha. - Ki kujdes!
Këto përsërisja me mendje, teksa ecja nëpër mjegull. Zbrita kodrën e Perlatit. Fshati im, Hamalle, dukej dhe zhdukej. Në sup mbaja belin amerikan, që do t’ia çoja tim vëllai. Me të kishte bërë qilizëm afro një muaj miku im. E ka dyzetë centimetër të gjatë metalin beli dhe, ai që ka bërë qilizëm me të, ia di mirë vlerat, mendoja.
Teksa vazhdoja të ecja nëpër mjegull më bëhej se më ndiqte herë hija e frikshme e të tretit dhe herë imazhi ëmbëlsisht i pashqitshëm i bjondes së mesnatës.
Namik Mane
Subscribe to:
Posts (Atom)
